Kỹ năng làm xướng ngôn viên

1.  KYÕ NAÊNG LAØM XÖÔÙNG NGOÂN VIEÂN
   ( SPEAKER )
   
   
   I. DAÃN NHAÄP:

Chuùng ta coù theå nhaän thaáy, hieän nay, trong moïi chöông trình töø caùc daïng sinh hoaït chuyeân nghieäp nhö vaên ngheä saân khaáu, leã hoäi saân khaáu hoùa, caùc show treân truyeàn thanh, truyeàn hình... ñeán caùc daïng nghi leã khaùnh thaønh, beá giaûng, ñoäng thoå, tang ma, cöôùi hoûi, boån maïng, sinh nhaät, ngaân khaùnh, kim khaùnh... hoaëc trong caùc buoåi sinh hoaït taäp theå coù ñoâng ñaûo quaàn chuùng tham döï nhö moät buoåi vaên ngheä daõ chieán, ñeâm löûa traïi truyeàn thoáng, ñaïi hoäi lieân hoan, giao löu vaên hoùa, baùn ñaáu giaù gaây quyõ töø thieän... luoân luoân coù söï xuaát hieän cuûa moät Xöôùng Ngoân Vieân ( Speaker ).

Moät caùch naøo ñoù, coù theå noùi, neáu gaïn loïc caùc khía caïnh thuaàn tuùy saân khaáu ñi, thì ñoái vôùi caùc nghi leã toân giaùo, coâng vieäc höôùng daãn coäng ñoaøn cuûa moät Linh Hoaït Vieân Phuïng Vuï ( Animateur Liturgique ) trong moät Thaùnh Leã bình thöôøng, hoaëc cuûa moät Chöôûng Nghi ( MC - Master of Ceremony ) trong moät Thaùnh Leã ñaëc bieät trang troïng, coù khaù nhieàu yeáu toá gioáng vôùi coâng vieäc cuûa moät Xöôùng Ngoân Vieân chöông trình ngoaøi xaõ hoäi.

Roõ raøng, chöông trình caøng quan troïng bao nhieâu thì vai troø cuûa Xöôùng Ngoân Vieân laïi caøng caàn thieát baáy nhieâu. Vaäy, chuùng ta haõy cuøng nhau tìm hieåu veà vai troø, nhieäm vuï, tieâu chuaån, phong caùch vaø caùc trang bò caàn thieát cho moät Xöôùng Ngoân Vieân.

Baøi khoùa naøy ñöôïc bieân soaïn döïa theo taøi lieäu ñaøo taïo cuûa tröôøng Vaên Hoùa Ngheä Thuaät, cuøng vôùi nhöõng kinh nghieäm thöïc teá cuûa caùc Huynh Tröôûng vaø Linh Hoaït Vieân coù ñöôïc töø caùc dòp sinh hoaït vôùi giôùi treû, thieáu nhi Giaùo Lyù vaø coäng ñoaøn giaùo daân caùc xöù ñaïo hoaëc caáp Giaùo Phaän.

2. VAI TROØ CUÛA MOÄT XÖÔÙNG NGOÂN VIEÂN:

1. LAØ NGÖÔØI GIÔÙI THIEÄU CHÖÔNG TRÌNH:

Xöôùng Ngoân Vieân coù trong tay toaøn boä chöông trình caùc phaàn, caùc tieát muïc theo thöù töï dieãn tieán töø luùc khai maïc cho ñeán khi beá maïc, töø ñoù seõ giöõ vai troø xuaát hieän ñeå giôùi thieäu töøng tieát muïc cho khaùn thính giaû hoaëc quaàn chuùng tham döï.

2. LAØ NGÖÔØI DAÃN DAÉT CHÖÔNG TRÌNH:

Xöôùng Ngoân Vieân chòu traùch nhieäm coù tính quyeát ñònh veà hieäu quaû toaøn boä chöông trình, laøm cho chuû ñeà ñöa ra ñöôïc moïi ngöôøi coù theå nhaän thaáy luoân aån chöùa ñaäm neùt xuyeân suoát qua caùc phaàn, caùc tieát muïc cuûa chöông trình.

3. LAØ NGÖÔØI ÑIEÀU KHIEÅN CHÖÔNG TRÌNH:

Xöôùng Ngoân Vieân coù khaû naêng gaây baàu khí cho toaøn boä chöông trình baèng caùch taïo ra caùc ñoät bieán cao traøo phaán khôûi hay laéng ñoïng saâu xa nhaèm thu huùt, loâi cuoán moïi ngöôøi theo moät tieát taáu coù tính toaùn tröôùc moät caùch kheùo leùo vaø chu ñaùo.

4. LAØ DIEÃN VIEÂN ÑAËC BIEÄT CUÛA CHÖÔNG TRÌNH:

Neáu caùc dieãn vieân khaùc chæ ra bieåu dieãn moät laàn thì moïi ngöôøi laïi coù theå gaëp Xöôùng Ngoân Vieân raát nhieàu laàn töø ñaàu ñeán cuoái chöông trình, do vaäy, caàn coù nhöõng neùt môùi, duyeân daùng, haáp daãn, loâi cuoán vaø gaây ñöôïc caûm xuùc môùi.

Tieát muïc cuûa Xöôùng Ngoân Vieân tuy ngaén nguûi thoaùng qua, khoâng quaù 1, 2 phuùt nhöng laïi coù theå laøm noåi baät hôn nhöõng tieát muïc khaùc vöøa dieãn xong hoaëc saép dieãn trong chöông trình.

Ngheä thuaät cuûa Xöôùng Ngoân Vieân laø ngheä thuaät cuûa ngoân ngöõ vaø cöû ñieäu, do vaäy, neáu baûn thaân coù theâm ñöôïc caùc kyõ naêng ca, muùa, kòch, kòch caâm thì caøng deã thaønh coâng.

III. NHIEÄM VUÏ CUÛA MOÄT XÖÔÙNG NGOÂN VIEÂN:

1. LAØM ROÕ YÙ NGHÓA TÖØNG TIEÁT MUÏC:

Moãi tieát muïc laø moät thaønh phaàn, moät dieãn yù cuûa chuû ñeà chung cuûa toaøn boä chöông trình. Do vaäy, Xöôùng Ngoân Vieân caàn chuaån bò tröôùc phaàn thuyeát minh cho tieát muïc ñoù sao cho yù nghóa ñöôïc khôi gôïi leân gaén boù saâu xa nhöng töï nhieân vôùi yeâu caàu haøm chöùa cuûa chuû ñeà.

2. ÑÒNH HÖÔÙNG CAÛM XUÙC, THAÅM MYÕ CUÛA KHAÙN GIAÛ:

Xöôùng Ngoân Vieân ñoùng goùp phaàn khaù lôùn vaøo vieäc giuùp khaùn thính giaû nhaän ra caùi ñuùng, caùi hay, caùi ñeïp, thaäm chí coù theå ñieàu chænh ñöôïc caû nhöõng thaønh kieán khoâng toát cuûa dö luaän quaàn chuùng ñoái vôùi theå loaïi ngheä thuaät, ñoái vôùi taùc phaåm, taùc giaû, vaø coù khi caû ñoái vôùi dieãn vieân saép bieåu dieãn.

3. GIÔÙI THIEÄU THOÂNG TIN:

• Xöôùng Ngoân Vieân caàn dieãn taû ñöôïc muïc ñích, söï kieän, lyù do hình thaønh chöông trình: baùc aùi töø thieän, giao löu vaên hoùa, möøng Ñaïi Leã Vöôït Qua, Giaùng Sinh, tieäc cöôùi, möøng taân chöùc Linh Muïc, beá giaûng nieân khoùa Giaùo Lyù, Ñeâm Löûa Traïi...
• Xöôùng Ngoân Vieân trình baøy vaén taét veà taùc phaåm: theå loaïi ngheä thuaät, hoaøn caûnh ra ñôøi, thôøi ñieåm, yù nghóa luùc ra ñôøi vaø hieän taïi, ñöôïc yeâu thích theá naøo, coù taùc duïng ra sao, ñaõ ñaït ñöôïc giaûi thöôûng gì...
• Xöôùng Ngoân Vieân löôïc toùm ñoâi neùt veà taùc giaû: cuoäc ñôøi vaø quaù trình saùng taùc, khuynh höôùng ngheä thuaät, caûm xuùc khi vieát taùc phaåm...
• Xöôùng Ngoân Vieân giôùi thieäu veà dieãn vieân hay Nhoùm dieãn vieân ñang hoaëc saép ra saân khaáu: cuoäc ñôøi vaø quaù trình hoaït ñoäng ngheä thuaät, hieän ñang ñöôïc dö luaän ñaùnh giaù theá naøo. Caàn chuù yù ñeán moái lieân heä giöõa dieãn vieân – taùc giaû – taùc phaåm vaø quaàn chuùng.
• Xöôùng Ngoân Vieân laøm thö giaõn baàu khí: keå moät maåu truyeän vui, phoûng vaán boû tuùi baèng nhöõng caâu hoûi lieân quan ñeán chuû ñeà, ñeán tieát muïc vöøa dieãn hoaëc saép dieãn vôùi dieãn vieân, taùc giaû, ñaïo dieãn, vaø vôùi khaùn thính giaû...
• Xöôùng Ngoân Vieân phaûi coù khaû naêng bieán baùo, öùng xöû duyeân daùng, dí doûm ñeå coù theå xöû lyù caùc tình huoáng ñoät xuaát, baát öng xaåy ra treân saân khaáu nhö maát ñieän, maát aâm thanh, dieãn vieân vaáp chaân hoaëc chaäm ra saân khaáu...

IV. TIEÂU CHUAÅN VAØ NAÊNG LÖÏC CUÛA XÖÔÙNG NGOÂN VIEÂN:

• Xöôùng Ngoân Vieân caàn coù nhaân daùng ñeïp, duyeân daùng, aên maëc lòch söï, ñoâi khi chính nhôø vaøo chieàu cao hay thaáp, voùc ngöôøi maäp hay gaày maø taïo theâm neùt ñaëc thuø loâi cuoán.
• Xöôùng Ngoân Vieân caàn nhaát laø coù gioïng noùi deã nghe, truyeàn caûm, baét micro, roõ, chuaån, khoâng bò ñôùt hay ngoïng, khoâng noùi pha nhieàu gioïng ñòa phöông...
• Xöôùng Ngoân Vieân caàn bieát söû duïng ngoân ngöõ, ít nhaát laø khoâng duøng töø sai nghóa, haøm hoà leäch yù, thöøa hay thieáu töø, phaùt aâm chuaån veà Vieät ngöõ vaø ngoaïi ngöõ, bieát caùch ngaét chöõ, ngaét caâu chính xaùc...
• Xöôùng Ngoân Vieân caàn nhaïy caûm vôùi taâm lyù chung vaø yeâu caàu cuûa khaùn giaû, voán dó laø ñoái töôïng chính cuûa chöông trình: muoán giaûi trí, thöôûng thöùc, giao löu, ñoùn nhaän moät caûm xuùc naøo ñoù lieân quan ñeán chuû ñeà...
• Xöôùng Ngoân Vieân caàn coù khaû naêng hieåu vaø phaân tích ñöôïc taùc phaåm: kieán thöùc töông ñoái vöõng, saâu roäng, naém baét ñöôïc caùc thoâng tin vaø dö luaän môùi nhaát lieân quan ñeán taùc giaû vaø taùc phaåm vöøa dieãn xong hoaëc saép dieãn...
• Xöôùng Ngoân Vieân caàn coù khaû naêng thích öùng nhanh, chính xaùc, thoâng minh, coù oùc haøi höôùc, dí doûm nhöng teá nhò vaø duyeân daùng trong caùc tình huoáng ñoät ngoät baát öng, hoùa giaûi moïi phöùc taïp thaønh ra ñôn giaûn, traùnh noùi cöông daøi–dai–daïi... coù theå xuùc phaïm ñeán ngöôøi khaùc.
• Xöôùng Ngoân Vieân neáu coù theâm ñöôïc moät soá kyõ naêng phuï trôï nhö: keå truyeän, laøm baêng reo, hoø baèng thô luïc baùt, thoåi harmonica, ca, muùa, ñoùng kòch daïng tieåu phaåm, giaû tieáng, noùi laùi... ñeå coù theå tung höùng vôùi caùc dieãn vieân, pha troø, gaây baàu khí chung moãi khi xuaát hieän treân saân khaáu, nhöng chuù yù ñöøng keùo daøi leâ theâ.

V. PHONG CAÙCH VAØ TRANG PHUÏC CUÛA XÖÔÙNG NGOÂN VIEÂN:

1. CHÖÔNG TRÌNH VAÊN NGHEÄ:

Vì lieân quan nhieàu ñeán ngheä thuaät, phong caùch vaø ngoân ngöõ cuûa Xöôùng Ngoân Vieân caàn gôïi leân ñöôïc nhöõng hình töôïng ngheä thuaät, gaây ñöôïc xuùc caûm nôi ngöôøi thöôûng thöùc, cuõng coù theå ñoâi khi pha chuùt dí doûm ñeå baàu khí ñöôïc côûi môû thö giaõn. Trang phuïc neân lòch söï, töï nhieân, traùnh khoâng quaù ñieäu hoaëc quaù nghieâm troïng cöùng ngaéc, gaây ra söï thoâ thieån, loá bòch.

2. CHÖÔNG TRÌNH NGHI LEÃ:

Trong caùc dòp caàn baàu khí long troïng nhö: khai giaûng, khaùnh thaønh, beá maïc, ñaïi hoäi, ngaøy truyeàn thoáng, cöû haønh moät buoåi caàu nguyeän ( ceùleùbration de la prieøre ), toå chöùc moät ñeâm Löûa Daëm Ñöôøng, phaùt baèng toát nghieäp... Xöôùng Ngoân Vieân caàn coù phong caùch trang troïng, nghieâm tuùc vaø chính xaùc, nhöng vaãn mang daùng daáp ngheä thuaät cao. Trang phuïc neân teà chænh, goïn gaøng.

3. CHÖÔNG TRÌNH GIAO LÖU:

Trong caùc dòp giao löu vaên hoùa, giôùi thieäu taøi naêng, taùc phaåm, taùc giaû hoaëc moät nhaân vaät ñaëc bieät, Xöôùng Ngoân Vieân caàn coù phong caùch ngoân ngöõ töï nhieân, lòch söï, pha chuùt dí doûm vaø ngaãu höùng, nhöng toái kî khoâng ñöôïc ñeå loä ra moät söï xeáp ñaët töø tröôùc. Trang phuïc coù theå tuøy nghi, treû trung nhöng vaãn caàn teà chænh.

4. CHÖÔNG TRÌNH HOÄI THI:

Trong caùc dòp toå chöùc ñoá vui Giaùo Lyù taïi giaùo xöù, ñoá vui ñeå hoïc taïi tröôøng hoïc hoaëc leân truyeàn hình nhö caùc chöông trình Troø Chôi Lieân Tænh SV 97 ( ñaïi hoïc ), Baåy Saéc Caàu Voàng ( caáp 3 ), Kính Vaïn Hoa ( caáp 2 ), Khu Vöôøn Coå Tích ( maãu giaùo )... Xöôùng Ngoân Vieân caàn coù phong caùch nghieâm minh, ngoân ngöõ chính xaùc, döùt khoaùt maø vaãn lòch söï, coù theå pha troø trong nhöõng tröôøng hôïp caàn thieát. Trang phuïc tuøy nghi, sao cho hôïp vôùi caùc ñoái töôïng tham döï.

VI. VIEÁT THUYEÁT MINH:

Troïng taâm cuûa coâng vieäc naøy laø coá gaéng laøm noåi baät chuû ñeà chöông trình maø nhöõng ngöôøi ñöùng ra toå chöùc muoán göûi gaám. Maët khaùc, coøn tuøy vaøo tính chaát chöông trình nhö ñaõ neâu ôû phaàn treân ñeå choïn phong caùch ngheä thuaät, khaåu ngöõ, haønh chaùnh hay khoa hoïc cho thích hôïp.

Do vaäy, Xöôùng Ngoân Vieân caàn soaïn vaén taét baûn thuyeát minh treân nhöõng tôø phieáu nhoû coù ñaùnh soá kyù hieäu cho töøng phaàn troïng taâm caàn coù ñoä nhaán, töøng tieát muïc theo thöù töï bieåu dieãn sao cho yeâu caàu cuûa chuû ñeà ñöôïc theå hieän xuyeân suoát toaøn boä chöông trình, ñònh höôùng caûm xuùc vaø thaåm myõ cuûa khaùn giaû moät caùch nheï nhaøng kheùo leùo.

Cuõng coù theå öùng bieán ngaãu höùng, giôùi thieäu theâm moät soá thoâng tin hoaëc thôøi söï beân leà môùi nhaát, keøm theo moät vaøi yù, moät vaøi caâu pha troø duyeân daùng laøm thu giaõn baàu khí.

Trong tröôøng hôïp Xöôùng Ngoân Vieân laø moät Linh Hoaït Vieân Phuïng Vuï hay moät Chöôûng Nghi trong moät nghi leã toân giaùo, caàn soaïn moät baûn höôùng daãn chi tieát: yù nghóa chung cuûa buoåi leã, yù nghóa caùc baøi ñoïc Lôøi Chuùa, caùc baøi thaùnh ca, caùc lôøi nguyeän coäng ñoaøn vaø caùc nghi thöùc trang troïng ñaëc bieät khaùc ( nhö ñoùn ñoaøn chuû teá, röôùc kieäu haønh höông, xoâng höông, raåy nöôùc pheùp, laéc chuoâng, taét ñeøn, thaép neán, ñaët tay trao söù vuï, caùc taân chöùc phuû phuïc, caùc em hoïc sinh Giaùo Lyù leân tuyeân tín hoaëc nhaän Bí Tích... ), caàn ghi roõ lôøi môøi coäng ñoaøn tieán leân theo haøng, ñöùng, ngoài hay quyø xuoáng...